Uprkos tome što je misija OEBS-a za prošle parlamentarne izbore uočila postojanje takozvane funkcionerske kampanje i preporučila da se to pitanje razmotri u sklopu mjera za sprečavanje zloupotreba javnih resursa, po svoj prilici, slična praksa se nastavlja i uoči predstojećih izbora u Nikšiću. Šef države Milo Đukanović, predstavljajući se kao predsjednik DPS-a, boravi u tom gradu, gdje lokalne i neke ranije budžetske državne infrastrukturne projekte koristi kao adut u kampanji. Njegov primjer prate i lokalni opštinski funkcioneri iz te stranke.

S druge strane, u kampanji je direktno i premijerova savjetnica Gordana Radović, koja je na čelu političke grupacije „Ne damo Nikšić“.

OEBS Kancelarija za demokratske institucije i ljudska prava (ODIHR) konstatovala je u finalnom izvještaju o crnogorskim izborima prošle godine da su, suprotno stavu 7.7 Kopenhaškog dokumenta iz 1990. godine i dobroj međunarodnoj praksi, razni oblici zloupotrebe službenog položaja i državnih resursa vladajućoj partiji dali nepravednu prednost u kampanji i da su mogli neopravdano uticati na volju birača.

– Evidentno je bilo da su članovi Vlade svečano otvorili niz javnih infrastrukturnih projekata širom zemlje, uz prisustvo javnosti. Iako nije bio kandidat, predsjednik države, kao lider DPS-a, bio je ključna figura u kampanji i u velikoj mjeri je učestvovao u kampanji i institucionalnim dešavanjima – navedeno je, između ostalog, u izvještaju ODIHR-a.

Politički analitičar Božidar Čolaković ističe da je institucionalna prednost eufemizam za direktnu posledicu procesa koji se u zvaničnim dokumentima Evropske komisije u procesu pregovaranja i pridruživanja naziva zarobljenom državom.

– Nije potrebno naglašavati da institucionalna prednost predstavlja prepreku slobodno izraženoj volji građana na izborima, kao neophodnom uslovu za priznanje rezultata izbora. Dakle, institucionalna prednost je tek najvidljiviji izraz, u predizbornom vremenu, procesa koji je mnogo dublji i dugotrajniji - procesa srastanja partije i države. To je dovelo do nepostajanja jasne razlike između onoga što je interes svih građana i onoga što je interes jedne partije, njenog vrha i članstva, koja u ime svih upravlja državom, deklarativno vodeći brigu o interesu svih – ocijenio je Čolaković.

Kako je podsjetio analitičar Marko Begović, prošle su skoro tri godine od ocjene OEBS-a o institucionalnoj prednosti tokom posljednjih predsjedničkih izbora.

– Praktično govoreći, koncept zarobljene države podrazumijeva izostanak ravnoteže snage između ključnih političkih aktera i sistema javne uprave, dok institucionalna prednost omogućava jednoj strani dominantan položaj i pristup javnim institucijama, sredstvima i komunikacijama. S druge strane, sistemski odgovor na korupciju i organizovani kriminal počiva na depolitizovanim i profesionalnim institucijama sa ograničenim stepenom partijskog uticaja – kazao je Begović.

Kako je ocijenio, stvarni demokratski iskorak u suzbijanju funkcionerske kampanje mora počivati na temeljnoj reformi izbornog zakonodavstva.

M.V.

---

Više od 50 pojavljivanja u kampanji
Misija OEBS-a je pred izbore prošle godine pratila i konkretne aktivnosti funkcionera u kampanji. Tada su uočili da su od 6. do 26. avgusta prošle godine javni funkcioneri bili prisutni na oko 50 institucionalnih dešavanja.

– Predsjednik je bio na deset takvih dešavanja, premijer na 14, ministar poljoprivrede na sedam, gradonačelnik Podgorice na pet, ministar zdravlja na četiri, ministar kulture na dva, a gradonačelnik Cetinja takođe na dva. U istom periodu, razni javni funkcioneri su svečano otvorili 25 projekata javnih infrastruktura i privatnih biznisa (puteva, škola, vrtića, fakulteta, supermarketa, dnevnih centara, manjih sportskih terena, hotela, kreativnih radionica, omladinskih centara, fabrika, itd.), obavili 11 posjeta opštinama, osam sastanaka sa lokalnim preduzetnicima i pet posjeta bolnicama – konstatovano je u izvještaju.